Lezing: Vrijdag 25 januari 2013
"Gaia - een stereoscopische kaart van de Melkweg"
door dr. A.G.A. Brown
Samenvatting:
De Gaia ruimte missie is een ESA-Cornerstone project dat dicht bij realisatie staat: het Gaia-ruimtevoertuig zal worden gelanceerd in 2013. Het belangrijkste wetenschappelijke doel van Gaia is om de structuur en ontstaansgeschiedenis van de Melkweg te ontrafelen. Dit wordt gedaan met behulp van een stereoscopische "census" van 1 miljard sterren, waarbij nauwkeurig de afstanden en ruimtelijke bewegingen van de sterren gemeten worden. Om deze census goed te kunnen interpreteren meet Gaia ook nauwkeurig de kleuren van de sterren (fotometrie), waaruit de leeftijd en chemische samenstelling kan worden afgeleid.
De astrometrische metingen van Gaia zullen meer dan 100 keer zo nauwkeurig zijn als die van de Hipparcos missie. Gaia metingen hebben een nauwkeurigheid van 10 microboogseconden, ongeveer 3 miljardste graad. Dit correspondeert met de hoek die een Euromunt opspant op de maan gezien vanaf de aarde!
Het resultaat van deze missie zal een nauwkeurige 3D kaart van de hele melkweg zijn waarbij ook de bewegingen van alle sterren en hun astrofysische kenmerken (zoals leeftijd, massa, chemische samenstelling, enz) vastgelegd zullen zijn.
In deze lezing zal eerst besproken worden waarom deze missie van belang is voor sterrenkundig onderzoek; aan de hand van Hipparcos gegevens laten we zien wat we kunnen verwachten. Vervolgens zal ingegaan worden op de meer technische aspecten van de missie. Hoe worden de metingen verricht en hoe kan Gaia de enorme precisie halen die we nastreven?
Over de spreker:
Anthony Brown (Leiden, 1969) studeerde Sterrenkunde in Leiden, waar hij promoveerde op een onderwerp dat samenhing met OB-associaties. Daarna heeft hij een aantal jaren in het buitenland gewerkt (Mexico, Duitsland). Sinds 2001 is hij weer werkzaam op de Sterrewacht in Leiden, waar hij betrokken is bij Gaia-project, voornamelijk bij het ontwikkelen van het fotometrische instrument van Gaia en het voorbereiden van de verwerking van de fotometrische gegevens. Hij zit ook in het Gaia Science Team, het ESA-adviesorgaan dat alle Gaia activiteiten overziet vanuit de wetenschappelijke hoek. Sinds eind 2012 is hij voorzitter van het Gaia Data Processing and Analysis Consortium. Dit is het samenwerkingsverband van ongeveer 450 Europese wetenschappers die de gegevensverwerking van Gaia voorbereiden en uitvoeren.
Voor meer info over Gaia: ga naar
http://www.rssd.esa.int/gaia/
http//www.strw.leidenuniv.nl/~brown/gaia