Cursus "Sterrenkunde: een kennismaking"
Alkmaarse Weer- en Sterrenkundige Vereniging "Metius"
Planeten, sterren, spectra, lichtjaren, sterrenstelsels, neutronensterren, supernovae, zwarte gaten, de Oerknal en het uitdijend heelal.
Deze begrippen komt u vaak tegen in kranten en tijdschriften.
Interessant? Ja! Moeilijk? Wel nee!
Volg gewoon een cursus "Sterrenkunde: een kennismaking" van Metius en u kunt de discussies in de artikelen begrijpen.
Uw cursus kan ook het begin zijn van een interessante hobby.
De cursussen worden verzorgd door deskundige leden van de Alkmaarse Weer- en Sterrenkundige Vereniging Metius.
Het docententeam bestaat uit Piet Cijsouw (tevens algehele coördinatie), Hans Klein Woud en Hans Dijkstra. Een voortgezette schoolopleiding is niet noodzakelijk, evenmin als kennis van wiskunde en natuurkunde, maar met deze kennis wordt uw inzicht in de materie wel extra verrijkt.
Voor nog studerenden is deze cursus ook aantrekkelijk.
In 9 lessen worden veel aspecten van de tegenwoordige astronomie behandeld, waar relevant samen met de ontwikkelingsgeschiedenis ervan. Belangrijke onderwerpen zijn: zon, aarde, maan en hun onderlinge bewegingen, ons zonnestelsel met de beschrijving van de aard van de planeetbanen, afstanden en oriëntatie in het heelal, werken met een planetariumprogramma, telescopen en beeldvorming daarin, licht en spectra, het Dopplereffect, gebruik van andere delen van het elektromagnetische spectrum, radiosterrenkunde, ons beeld van de melkweg, filters en spectroscopie, dubbelsterren, Cepheïden en nogmaals afstandsbepalingen, sterrenstelsels, de uitdijing van het heelal, de levensloop van sterren en het Hertzsprung-Russeldiagram, novae en supernovae, neutronensterren, pulsars, zwarte gaten, evolutie van het heelal, de vorming van sterren en sterrenstelsels, quasars, inleiding in de speciale relativiteitstheorie en zijn gevolgen voor de kosmos.
Binnen de cursus wordt het waarnemen van de hemel niet meegenomen, maar de gewoonte bestaat om na afloop aan de deelnemers een waarneemavond aan te bieden.
Het cursusmateriaal wordt gratis en geheel digitaal aangeboden; iedere cursist krijgt toegang tot een website met actueel materiaal van de cursus terwijl na afloop de gebruikte presentaties, een aantal sterrenkundige animaties en een planetariumprogramma in digitale vorm worden uitgereikt.
Module I: (Structuur en Zon, aarde, maan)
Inleiding met een schets van de te gebruiken bekende begrippen; zon, aarde en maan: groottes en afstanden; de kalender, zonnedag en sterrendag, de onderlinge bewegingen van zon, aarde en maan, siderisch en synodisch, de seizoenen, de schijngestalten van de maan, zons- en maansverduisteringen, eb en vloed, de globale ouderdom van aarde en maan
De ontwikkeling van de sterrenkunde door de eeuwen heen: sterrenkunde voor de landbouw en religie, tijdsbepaling, zonnewijzers, navigatie op zee, de sextant, coördinatensystemen op aarde en aan de hemel, ecliptica, equator en lentepunt, kijkers, "star hopping", "seeing", "volgen", demonstratie van een planetariumprogramma
Module III: (het Zonnestelsel)
De onderlinge verhoudingen van de afmetingen van de planeten en van de afstanden van de planeten tot de zon, een eerste idee over zwaartekrachtwerking, korte beschrijving van de planeten en hun belangrijkste manen, de beweging van de planeten langs de hemel, opposities en conjuncties
Module IV: (het Zonnestelsel (vervolg), licht en spectra, het HR-diagram)
Het Zonnestelsel (vervolg): planetoïden, kometen, de Oortwolk en de Kuipergordel, botsingen en inslagen, elektromagnetische straling, spectraallijnen, lichtsterkte, magnitudes, spectrale klassen, Hertzsprung-Russel diagram, chemische samenstelling van sterren, Doppler effect, roodverschuiving.
Module V: (Soorten sterren, afstanden, gebruik HR)
Soorten sterren; massa-invloed op stergedrag; de energiebron van sterren; soorten kernfusie; zoneigenschappen: inwendige structuur, temperatuur, druk, lichtkracht, atmosfeer, zonnevlekken, zonnespectrum; stervormingsfasen: instortende gaswolk, protoster, pre-hoofdreeksster, hoofdreeksster; evolutie van sterren met de massa van de zon, van 10 maal die van de zon en nog zwaarder; sterrestanten: witte dwergen, neutronensterren, zwarte gaten; supernovae; variabele sterren: sterpulsatie.
Optica, kijkers en telescopen, azimutale en equatoriale opstelling, radioschotels, interferometrie, ruimtetelescopen, filters, spectrografen, astrofotografie, missies naar planeten; het scala van elektromagnetische straling, kosmische straling, detectie van stof, neutrino's en zwaartekrachtgolven
Ons beeld van de Melkweg: nevels en de diverse soorten ervan, sterrenstelsels en hun types, hoe groot is de Melkweg, het werk van Oort, de Melkweg in kaart gebracht, de verdeling van sterrenstelsels in de ruimte, actieve stelsels, botsende stelsels, stervormingsgebieden.
Inleiding kosmologie: de uitdijing van het heelal, de Hubbleconstante, de oerknal, achtergrondstraling, ontstaan van sterren en sterrenstelsels, de vorming van zwaardere elementen, de toekomst van het heelal, de versnelde uitdijing.
Module IX: (Relativiteitstheorie)
De constante lichtsnelheid, Einstein en zijn postulaten; speciale relativiteitstheorie: tijdvertraging, lengtekrimp, gelijktijdigheid, ruimtetijd, massa en energie; de algemene relativiteitstheorie: gravitatie en versnelling, kromming van de ruimte en afbuiging van licht, gravitatielenzen, gravitationele roodverschuiving, tijddilatatie. Invloed van relativiteit op sterrenkunde.
Voor specifieke verdere informatie kunt u contact opnemen met Piet Cijsouw via e-mail: Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.
De laatstgegeven cursus
De laatst voltooide cursus werd in het najaar van 2023 gegeven in samenwerking met Sociaal Cultureel Centrum De Brink Obdam. Er waren 10 deelnemers, die allen de cursus geheel voltooid hebben. Het was een enthousiasme groep, met tot gevolg dat er regelmatig discussies op relatief hoog niveau plaats vonden.
een deel van de deelnemers van de cursus van voorjaar 2018 in een zaaltje van Staatsbosbeheer Schoorlse Duinen
De eerstvolgende cursus
In het najaar van 2024 wordt de cursus "Sterrenkunde: een kennismaking" verzorgd voor de Volksuniversiteit Alkmaar. Deze cursus wordt gegeven op 9 maandagavonden van 19.30 tot 22.00 uur in de O.S.G. Willem Blaeu, Robonsbosweg 11, 1816 MK Alkmaar. De start is op 30 september, de laatste bijeenkomst ligt op 2 december (de maandag in de herfstvakantie wordt overgeslagen). De prijs van de cursus is € 135,--, waarvoor de deelnemers alle cursusmateriaal in digitale vorm thuisgestuurd krijgen. Opgeven kan uitsluitend via de website van de Volksuniversiteit: ga naar www.vualkmaar.nl en klik op andere cursussen in de bovenbalk. Wat lager in deze kolom vindt u Sterrenkunde met meer informatie en een mogelijkheid om u aan te melden.