Alkmaarse Weer- & Sterrenkundige Vereniging

 

Cursus "Sterrenkunde: een kennismaking"

Alkmaarse Weer- en Sterrenkundige Vereniging  "Metius"

 

Planeten, sterren, spectra, lichtjaren, sterrenstelsels, neutronensterren, supernovae, zwarte gaten, de Oerknal en het uitdijend heelal.

Deze begrippen komt u vaak tegen in kranten en tijdschriften.

Interessant? Ja! Moeilijk? Wel nee!

 

 

Volg gewoon een cursus "Sterrenkunde: een kennismaking" van Metius en u kunt de discussies in de artikelen begrijpen. 
Uw cursus kan ook het begin zijn van een interessante hobby.

De cursussen worden verzorgd door deskundige leden van de Alkmaarse Weer- en Sterrenkundige Vereniging Metius. 
Het docententeam bestaat uit Piet Cijsouw (tevens algehele coördinatie), Hans Klein Woud en Hans Dijkstra. Een voortgezette schoolopleiding is niet noodzakelijk, evenmin als kennis van wiskunde en natuurkunde, maar met deze kennis wordt uw inzicht in de materie wel extra verrijkt. 
Voor nog studerenden is deze cursus ook aantrekkelijk.

In 9 lessen worden veel aspecten van de tegenwoordige astronomie behandeld, waar relevant samen met de ontwikkelingsgeschiedenis ervan. Belangrijke onderwerpen zijn: zon, aarde, maan en hun onderlinge bewegingen, ons zonnestelsel met de beschrijving van de aard van de planeetbanen, afstanden en oriëntatie in het heelal, werken met een planetariumprogramma, telescopen en beeldvorming daarin, licht en spectra, het Dopplereffect, gebruik van andere delen van het elektromagnetische spectrum, radiosterrenkunde, ons beeld van de melkweg, filters en spectroscopie, dubbelsterren, Cepheïden en nogmaals afstandsbepalingen, sterrenstelsels, de uitdijing van het heelal, de levensloop van sterren en het Hertzsprung-Russeldiagram, novae en supernovae, neutronensterren, pulsars, zwarte gaten, evolutie van het heelal, de vorming van sterren en sterrenstelsels, quasars, inleiding in de speciale relativiteitstheorie en zijn gevolgen voor de kosmos.
Binnen de cursus wordt het waarnemen van de hemel niet meegenomen, maar de gewoonte bestaat om na afloop aan de deelnemers een waarneemavond aan te bieden.

Het cursusmateriaal wordt gratis en geheel digitaal aangeboden; iedere cursist krijgt toegang tot een website met actueel materiaal van de cursus terwijl na afloop de gebruikte presentaties, een aantal sterrenkundige animaties en een planetariumprogramma in digitale vorm worden uitgereikt.

Uitgebreide inhoudsbeschrijving:

Module I: (Structuur en Zon, aarde, maan)
Inleiding met een schets van de te gebruiken bekende begrippen; zon, aarde en maan: groottes en afstanden; de kalender, zonnedag en sterrendag, de onderlinge bewegingen van zon, aarde en maan, siderisch en synodisch, de seizoenen, de schijngestalten van de maan, zons- en maansverduisteringen, eb en vloed, de globale ouderdom van aarde en maan
 
Module II: (Sterren kijken)
De ontwikkeling van de sterrenkunde door de eeuwen heen: sterrenkunde voor de landbouw en religie, tijdsbepaling, zonnewijzers, navigatie op zee, de sextant, coördinatensystemen op aarde en aan de hemel, ecliptica, equator en lentepunt, kijkers, "star hopping", "seeing", "volgen", demonstratie van een planetariumprogramma


Module III: (het Zonnestelsel)
De onderlinge verhoudingen van de afmetingen van de planeten en van de afstanden van de planeten tot de zon, een eerste idee over zwaartekrachtwerking, korte beschrijving van de planeten en hun belangrijkste manen, de beweging van de planeten langs de hemel, opposities en conjuncties

Module IV: (het Zonnestelsel (vervolg), licht en spectra, het HR-diagram)
Het Zonnestelsel (vervolg): planetoïden, kometen, de Oortwolk en de Kuipergordel, botsingen en inslagen, elektromagnetische straling, spectraallijnen,  lichtsterkte, magnitudes, spectrale klassen, Hertzsprung-Russel diagram, chemische samenstelling van sterren, Doppler effect, roodverschuiving.


Module V: (Soorten sterren, afstanden, gebruik HR)
Soorten sterren: hoofdreekssterren, witte dwergen, neutronensterren, rode reuzen, superreuzen, zwarte gaten; dubbelsterren (visueel, astrometrisch en spectroscopisch), veranderlijke sterren (bedekkingsveranderlijken, periodiek veranderlijken en sterexplosies); afstandsbepaling in het heelal via parallax, cepheïden, nova's en supernova's; eigen beweging van sterren, de eigen beweging van de zon; schatten van leeftijden en afstanden van stergroepen
 
Module VI: (Sterren: de zon, stervorming en sterevolutie)
Soorten sterren; massa-invloed op stergedrag; de energiebron van sterren; soorten kernfusie; zoneigenschappen: inwendige structuur, temperatuur, druk, lichtkracht, atmosfeer, zonnevlekken, zonnespectrum; stervormingsfasen: instortende gaswolk, protoster, pre-hoofdreeksster, hoofdreeksster; evolutie van sterren met de massa van de zon, van 10 maal die van de zon en nog zwaarder; sterrestanten: witte dwergen, neutronensterren, zwarte gaten; supernovae; variabele sterren: sterpulsatie.  
 
Module VII: (Instrumentarium)
Optica, kijkers en telescopen, azimutale en equatoriale opstelling, radioschotels, interferometrie, ruimtetelescopen, filters, spectrografen, astrofotografie, missies naar planeten; het scala van elektromagnetische straling, kosmische straling, detectie van stof, neutrino's en zwaartekrachtgolven
 
Module VIII: (Ons beeld van de Melkweg en Inleiding Kosmologie)
Ons beeld van de Melkweg: nevels en de diverse soorten ervan, sterrenstelsels en hun types, hoe groot is de Melkweg, het werk van Oort, de Melkweg in kaart gebracht, de verdeling van sterrenstelsels in de ruimte, actieve stelsels, botsende stelsels, stervormingsgebieden.

Inleiding kosmologie: de uitdijing van het heelal, de Hubbleconstante, de oerknal, achtergrondstraling, ontstaan van sterren en sterrenstelsels, de vorming van zwaardere elementen, de toekomst van het heelal, de versnelde uitdijing.

Module IX: (Relativiteitstheorie)
De constante lichtsnelheid, Einstein en zijn postulaten; speciale relativiteitstheorie: tijdvertraging, lengtekrimp, gelijktijdigheid, ruimtetijd, massa en energie; de algemene relativiteitstheorie: gravitatie en versnelling, kromming van de ruimte en afbuiging van licht, gravitatielenzen, gravitationele roodverschuiving, tijddilatatie. Invloed van relativiteit op sterrenkunde.
 
 
Deelnemers aan de kennismakingscursus hebben (na de start van de cursus) toegang tot een speciale cursistensite met o.a. cursusmateriaal in digitale vorm; klik daarvoor hier.

 

Voor specifieke verdere informatie kunt u contact opnemen met Piet Cijsouw via e-mail:  Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.

 

De laatstgegeven cursus
De laatst voltooide cursus werd in het najaar van 2022 gegeven in samenwerking HOVO-Alkmaar. Er waren 15 aanmeldingen plus een stagiaire; één van de deelnemers heeft halverwege wegens vertrek naar het buitenland de cursus verlaten maar de anderen hebben hebben de cursus geheel  voltooid. Dit is gebeurd met een enthousiasme dat leidde tot de vraag "om meer". In reactie daarop heeft de groep in het voorjaar van 2023 een vervolg van nog vier dagdelen aangeboden gekregen met extra onderwerpen en op basis van de voorkennis verkregen in de kennismakingscursus. Dit vervolg had 13 deelnemers (waarvan er één op afstand meedeed) en kenmerkte zich weer door een groot enthousiasme.

 

 

 een deel van de deelnemers van de cursus van voorjaar 2018 in een zaaltje van Staatsbosbeheer Schoorlse Duinen

De eerstvolgende cursus

In het najaar van 2023 wordt een cursus "Sterrenkunde: een kennismaking" verzorgd in dorpscentrum De Brink, Dorpsstraat 155, 1713HE Obdam. Deze cursus valt op 9 woensdagavonden van 19.30 tot (uiterlijk) 22.00 uur. De start is op 27 september, de laatste bijeenkomst ligt op 29 november (de woensdag in de herfstvakantie wordt overgeslagen). De prijs van de cursus is € 145,--, waarvoor de deelnemers alle cursusmateriaal in digitale vorm thuisgestuurd krijgen. Opgeven kan uitsluitend via de website van De Brink: ga naar  https://debrinkobdam.nl/ en klik op cursussen in de bovenbalk. Informatie over de sterrenkundecursus staat iets lager op die pagina; daar is ook het aanmeldingsformulier te vinden. Met de aanvangstijd houden we rekening met de aankomst van de treinen op het zeer nabij gelegen station Obdam.