ALV en Lezing "Jan Hendrik Oort: Meester van ons Melkwegstelsel" Vrijdag 30 september a.s. door Prof. dr. Piet van der Kruit
Op vrijdagavond 30 september van 19.00 - 19.30 u zal een extra Algemene Ledenvergadering (ALV) gehouden worden voor een tweede behandeling van de aan te passen statuten. Aansluitend zal prof. dr Piet van der Kruit van 20.00 tot 22.00 een Lezing geven over "Jan Hendrik Oort: Meester van ons Melkwegstelsel". Zowel de ALV als de lezing kan uitsluitend bijgewoond worden in "Wijkcentrum Overdie", van Maerlantstraat 8, Alkmaar.
De Lezing:
Jan Hendrik Oort (1900--1992) was een reus onder de astronomen van de twintigste eeuw. Zijn studie in Groningen bij zijn `groote leermeester' Kapteyn bracht hem op het terrein van de statistische astronomie en de dynamica van het Melkwegstelsel. Zijn twee jaar aan de Yale Observatory, waar hij als waarnemer op het gebied van breedtevariaties werkte, resulteerde in een sterke belangstelling voor de `fundamentele' astronomie, in het bijzonder de kwestie van de absolute declinaties waar Kapteyn ook aan had gewerkt. Zijn studie van sterren met hoge snelheid leidde uiteindelijk tot zijn ontdekking van differentiële Galactische rotatie en de definitie van de Oort-constanten. Dit leidde weer tot toepassingen van Galactische dynamica en de stellaire verdeling in het Melkwegstelsel. Oort was eén pionier op het zich ontwikkelende gebied van oppervlakte fotometrie op fotografische platen als een eerste stap naar het onderzoeken van de dynamica van externe melkwegstelsels. Ook gaf hij verklaring voor de expansie van de filamenten rond NOVA Persei die schijnbaar sneller gaan dan de lichtsnelheid.
De tweede wereldoorlog was een echte waterscheiding, zoals hij zelf ook beschreef, waarbij radioastronomie de belangrijkste, maar niet de enige factor was. Hij breidde zijn werk uit tot de fysica van interstellair stof, bewegingen in het interstellair medium, stellaire populaties, de oorsprong van kometen en de fysica van supernovarestanten zoals de Krabnevel. Uiteindelijk verlegde hij zijn werkterrein van wolken met hoge snelheid en het galactisch centrum naar de grote-schaal structuur van het heelal. Oort was o.a. de grondlegger van radiotelescopen in Kootwijk, Dwingeloo en Westerbork, speelde een essentiële rol in de tweede Leidse expeditie naar Kenia en de ontwikkeling van het Leidse Zuidelijk station van de Sterrewacht en was een van de initiatiefnemers van de Europese Zuidelijke Sterrenwacht.
In mijn lezing zal ik de meeste van deze zaken kort de revue laten passeren en enkele daarvan in meer detail bespreken. Daarbij kies ik ook vooral enkele minder bekende zaken, met name zijn waarnemingswerk in het optisch op de Yale, Perkins, Mount Wilson en McDonald Observatories, de superluminale expansies van Nova Persei en de Krabnevel. Verder zal ik de theorie van de Oortwolk bespreken.
De Spreker:
P.C. (Piet) van der Kruit (Schiedam 1944) studeerde sterrenkunde in Leiden en promoveerde in 1971 bij Prof. J.H. Oort. Na enkele jaren bij Palomar Observatory in de VS vestigde hij zich in Groningen, en is nu eervol Jacobus C. Kapteyn hoogleraar (emeritus) bij het Kapteyn Instituut, waarvan hij ook jaren directeur is geweest. Ook werkte hij bij Mount Stromlo Observatory in Australia en Space Telescope Science Institute in Baltimore. Hij was o.a. voorzitter van het bestuur van de Stichting ASTRON (Dwingeloo/Westerbork), van de Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie (NOVA), van de Brits-Nederlandse La Palma Sterrenwacht, van de European Southern Observatory (ESO, sterrenwachten in Chili) en van de mondiaal gefinancierde millimeter telescoop ALMA, op 5000 meter hoogte in de Andes. Zijn onderzoeksgebied is de vorming, structuur en evolutie van melkwegstelsels, en recentelijk de geschiedenis van de Nederlands astronomie. In 2006 werd hij Koninklijk onderscheiden tot Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw. De Internationale Astronomische Unie heeft in 2001 een asteroïde naar hem vernoemd.
Prof van der Kruit gaf eerder een lezing bij Metius over prof .Kapteyn.
Dez lezing wordt verzorgd in wijkcentrum "Thuis in Overdie" Van Maerlantstraat 10 Alkmaar van 20.00 - 22.00 u.
