Lezing: Vrijdag 25 oktober 2013
"De techniekgeschiedenis van astronomische meetinstrumenten"
door drs. H.J. Schoonhoven
Toelichting van de spreker:
In April 2011 stuitte ik op een herdruk van "Zur Geschichte der astronomischen Messwerkzeuge" door Johann Adolf Repsold. De oorspronkelijke oplage van dit werk in twee banden uit 1908/1914 met 464 illustraties bedroeg slechts 500 exemplaren. Het beschrijft de ontwikkeling van astronomische instrumenten tussen 1450 en 1900 en hun relatie tot de ontwikkeling van de sterrenkunde zelf zo niet volledig, dan toch zeer gedetaileerd. Het vormt de basis van de lezing, aan welke basis ik nog heb toegevoegd de ontwikkeling van de glastechniek vanaf het oude Egypte tot diep in de twintigste eeuw, de wetenschapsgeschiedenis van de sterrenkunde en de ontwikkeling van metallurgie.
Gezien de beschikbare tijd voor de lezing over de geschiedenis tot omstreeks 1900 moet ik mij beperken. Ik zal er naar streven zoveel mogelijk unieke illustraties te tonen.
Aan de orde zal komen een selectie van de volgende onderwerpen:
- Tijdmeting en kalender, o.a. in het antieke Rome
- Hoekmeting "met het blote oog" (Brahe, Hevelius)
- Hoekmeting met behulp van de astronomische kijker (Galileï, Rømer)
- Het gebruik van kruisdraden in de kijker, hoekaflezing met microscopen
- De Venusovergangen van 1761 en 1769 ter bepaling van de afstand aarde - zon
- Spectroscopie (Fraunhofer) en het gebruik van tralies
- De astrofotografie met al zijn voordelen.