Vrijdag 27 november 2015
"Keerpunten in de natuurwetenschappen"
door Prof. S. Bais
Samenvatting:
In mij voordracht probeer ik een inspirerende en toegankelijke inleiding tot de belangrijkste keerpunten in het menselijk denken over de natuur. Het is een veelomvattend overzicht van waar de wetenschap ons tot op heden gebracht heeft, opgehangen aan de belangrijkste centrale inzichten die empirisch onderbouwd zijn.
De samenhang tussen de verschillende wetenschapsgebieden als natuurkunde, sterrenkunde, chemie en biologie komt uitgebreid aan de orde. Onderwerpen als relativiteit, quantumtheorie,kosmologie, evolutie en moleculaire biologie staan daarbij centraal, maar ook meer beschouwelijke aspecten als de (empirische) wetenschappelijke methode, wetenschapsgeschiedenis en wetenschapsfilosofie komen aan bod. En wat de gevestigde macht hiermee zou kunnen/moeten. Ik zal betogen dat een van de belangrijkste historische processen de cumulatieve kennisverdieping is, die het product is van wetenschappelijk onderzoek. Hierdoor wordt onze kijk op de wereld, op onszelf en op onze plaats in de kosmos steeds weer fundamenteel ter discussie gesteld. Het ultieme boek is de natuur zelf en de wetenschap maakt het mogelijk dit boek in steeds meer in detail te lezen. De culturele dimensie van de wetenschap is een van de weinige hoopvolle signalen in deze tijd, juist omdat zij onze etnische, politieke en religieuze achtergronden overstijgt. Wetenschap is een systematische bevrijding uit de ijzeren omarming van het vooroordeel; een streven naar waarheid en integriteit, en niet naar politieke of economische macht. Desondanks is zij de
oorsprong van veel sociale innovaties en emancipatieprocessen die het gezicht van de moderne wereld bepalen. Een paradox waar volgens mij veel uit valt te leren.
Over de spreker:
Sander Bais is vanaf 1985 hoogleraar theoretische fysica aan de Universiteit van Amsterdam en vanaf
2005 extern hoogleraar aan het Santa Fe Institute for complexity in de Verenigde Staten. Hij studeerde in Delft natuurkunde en promoveerde aan de University of California Santa Cruz. Na aanstellingen als onderzoeker in Philadelphia, Leuven, CERN, Utrecht en Leiden is hij geland in Amsterdam. Hij verrichtte onderzoek op het gebied van fundamentele vragen met betrekking tot elementaire deeltjes en fundamentele krachten, en maakte zich daarnaast sterk voor het uitdragen van de natuurwetenschappen in algemene zin voor de media en in talloze voordrachten, zoals voor de Comenius-leergangen in Cambridge (V.K.). Hij schreef een aantal populairwetenschappelijke boeken, waaronder De natuurwetten (2007), De sublieme eenvoud van relativiteit (2007), Keerpunten (2009) en Kwanta, kwinkslagen en kwakzalvers (2010), die bij elkaar in zeventien talen werden vertaald.