Vrijdag 29 april 2016
"Het weer en de Diepenveen-meteoriet: een bijzondere atmosfeerreconstructie"
door J. Kuiper
Samenvatting:
Het was rond drie uur in de middag toen op 27 oktober 1873 een meteoriet insloeg in een bouwland in Diepenveen. Twee mensen waren ooggetuige van de inslag. Door een aantal grote toevalligheden bleef de meteoriet bewaard, maar pas in 2012 werd het object door de bekende Henk Nieuwenhuis 'herontdekt' en kon een groot onderzoek rond de donkere steen beginnen. Sinds dat moment is veel werk aan het stuk buitenaards materiaal verricht en nog steeds is het speurwerk niet afgelopen.
Ook de weerkundige omstandigheden rond en op de datum van de val van de Diepenveen worden daarbij onder de loep genomen. In 1873 was het toen nog jonge KNMI gevestigd op sterrenwacht Sonnenborgh in Utrecht. Er bestond al een redelijk netwerk van vaste weerwaarnemers in ons land, maar van dagelijkse weerkaarten was nog geen sprake. Toch is op grond van de beschikbare waarnemingen een redelijk beeld te vormen van de weersomstandigheden op die middag. Belangrijk is natuurlijk de vraag hoeveel bewolking er dat moment was. Is de binnenkomst in de dampkring door de mensen gezien of was het te bewolkt? Zou het mogelijk zijn om succesvol naar ooggetuigen van de meteoorverschijning te speuren of kunnen we dat vergeten. Om daarover meer houvast te krijgen, is het zaak om het weer zo nauwkeurig mogelijk in kaart te brengen, niet alleen boven de vindplaats maar tot op grote afstand daar vandaan. Tegenwoordig kunnen computermodellen daar een grote hulp bij zijn.
In deze lezing wordt getoond hoe we in zo'n situatie te werk gaan en wat tot nu toe aan informatie boven water is gekomen. De reconstructie van het weerbeeld van 27 oktober 1873 is een redelijk uniek gebeuren.
Over de spreker:
Jacob Kuiper is sinds 1978 werkzaam op het KNMI. Vanaf 1991 werkt hij als hoofdmeteoroloog bij de sectie luchtvaart van het KNMI in De Bilt. Naast het schrijven van boeken over weer- en sterrenkundige zaken is hij een groot liefhebber van tuinieren, fotograferen, ballonvaren en het reizen naar verre streken als er bijvoorbeeld bijzondere dingen gebeuren, zoals een zonsverduistering of extreme weergebeurtenissen. Als freelance journalist was hij tussen 2009 en 2012 meerdere malen bij Space Shuttle lanceringen aanwezig op Cape Canaveral in de Verenigde Staten. Op meteorengebied was hij betrokken bij publicaties in Nature en Science over asteroïde 2008 TC-3 (Sudan) en de Tsjeljabinsk vuurbol (Febr. 2013).