Lezing
Vrijdag 23 februari 2018
"Zwaartekrachtgolven"
Door prof Jo van den Brand
In november 2012 heeft prof. van den Brand al een voordracht gegeven voor Metius over gravitatiegolven. Op dat moment waren de detectoren voor dergelijke golven, LIGO en VIRGO, nog in ontwikkeling. Hij heeft toen uitgelegd wat zwaartekrachtgolven zijn en hoe deze gedetecteerd kunnen worden. Kort na de inbedrijfstelling van LIGO werden in 2015 voor het eerst zwaartekrachtgolven gemeten, waarmee de relativiteitstheorie van Einstein wederom bevestigd werd. Ondertussen zijn er door LIGO vier keer zwaartekrachtgolven waargenomen. In alle gevallen betrof dit de botsing van twee zwarte gaten. Per 1 augustus 2017 is ook de Europese detector VIRGO in bedrijf. Kort daarna op 14 augustus werd, door zowel LIGO als VIRGO, een botsing van twee zwarte gaten waargenomen. Op 17 augustus werd de botsing van twee neutronensterren gedetecteerd. Doordat de locatie van de botsing nauwkeurig kon worden vastgesteld, bleek het in de dagen na de botsing mogelijk, dat de veroorzaakte straling door 70 observatoria werd waargenomen. De waargenomen straling omvatte het gehele elektromagnetische spectrum. Hiermee is er sprake van: “multi-messenger atronomy” . De resultaten van deze waarnemingen en de betekenis daarvan zullen door prof. van den Brand besproken worden.
Over de spreker:
Jo van den Brand (1954) studeerde natuurkunde in Amsterdam, waar hij in 1988 promoveerde op een onderwerp uit de kernfysica. Hij had daarvoor al geruime tijd gewerkt bij het NIKHEF, eveneens te Amsterdam. Van 1988 tot 1998 had hij researchaanstellingen in de Verenigde Staten. Na zijn terugkeer lag zijn werk deels bij het NIKHEF, deels aan de Universiteit van Amsterdam. In 1996 werd hij hoogleraar aan de Vrije Universiteit.
Zijn onderzoeksinteresse gaat uit naar de ruimte-tijd uit de algemene relativiteitstheorie van Einstein. Hij is intens betrokken bij het VIRGO-experiment nabij Pisa in Italië aangaande interferentiepatronen veroorzaakt door zwaartekrachtsgolven.